“Nieuwe behandeling tegen lymfoom”
Dr. Maurice Zandvliet, veterinair oncoloog
Op weg naar
targeted therapy
Lymfeklierkanker is een van de meest voorkomende kankervormen bij de hond. Zonder behandeling is de overlevingstijd minder dan drie maanden. Bij behandeling met reguliere chemotherapie is de kanker in de meest gevallen goed onder controle te houden. Helaas is deze controle meestal tijdelijk doordat de tumor resistent wordt tegen de gebruikte chemotherapiemiddelen. Er is dan ook behoefte aan andere therapeutische mogelijkheden.
Daarom gaan de dierenartsen-onderzoekers van de faculteit Diergeneeskunde op zoek naar middelen die zo specifiek mogelijk zijn, minimale bijwerkingen voor de hond opleveren en veilig in het gebruik zijn voor een eigenaar.
Dr. Maurice Zandvliet is veterinair oncoloog en leidt het onderzoek: “Remmers van specifieke moleculaire paden in de tumor, zogenaamde targeted therapy, voldoen aan deze voorwaarden; ze zijn specifiek, met minimale bijwerkingen en veilig in gebruik voor eigenaren. Tegelijkertijd hebben ze juist door hun specifieke karakter als nadeel dat niet elk middel bij elke hond met lymfoom kan worden ingezet.”
Eerder onderzoek bij 16 honden toonde aan dat meerdere van deze patiënten activatie van de paden betrokken bij celdeling hadden. Voor een aantal van deze paden bestaan specifieke remmers en kunnen daarmee mogelijk ook als therapie bij lymfoom van de hond worden ingezet.
“In het huidige onderzoek kijken wij in een grotere groep honden met lymfoom naar de expressie van verschillende genen die betrokken zijn bij de celdeling. Op basis hiervan kunnen we een inschatting maken of er potentieel geschikte remmers bestaan die als therapie bij lymfoom kunnen worden ingezet.
“Dit zou niet alleen een verbetering van de huidige therapie kunnen opleveren, maar geeft ook extra behandelmogelijkheden bij dieren waarbij chemotherapie niet meer effectief is, of in het geval dat eigenaren door (privé) omstandigheden moeten afzien van een behandeling met reguliere chemotherapie.”
In de eerste verkennende fase van het onderzoek naar targeted therapy is in tumormateriaal van honden met lymfoom gekeken naar de expressie van genen die betrokken zijn bij de controle van de celcyclus.
Hiervoor zijn zeven zogenaamde E2F-target-genen geselecteerd. De E2F target-genen komen tot expressie in een gevorderde fase van de celcyclus en een verhoogde expressie betekent activatie van dit pad, een proces dat in potentie geremd kan worden door het geven van bepaalde remmers.
Zandvliet legt uit hoe het onderzoek in zijn werk ging: “Voor dit onderzoek zijn monsters uit tumoreuze lymfeklieren van 46 hondenpatiënten verzameld. Van alle 46 honden is een monster voorafgaand aan de chemotherapeutische behandeling afgenomen en bij 26 van de honden is een tweede monster genomen op het moment dat er sprake was van ongevoeligheid, oftewel resistentie, voor behandeling met chemotherapie.
“De monsters zijn groepsgewijs vergeleken: lymfekliermonsters van gezonde honden versus die van honden met lymfoom en chemoresponsieve versus chemoresistente monsters. Daarnaast is ook gekeken of er verschillen waren tussen chemoresponsieve met chemoresistente monsters van dezelfde patiënt.”
Het onderzoeksteam heeft kunnen vaststellen dat de E2F target-genen meetbaar zijn in lymfekliermonsters afgenomen uit gezonde en tumoreuze lymfeklieren. Deze expressie is hoger in lymfomen dan in normale gezonde lymfeklieren. De expressie verandert niet bij het optreden van chemoresistentie.
Zandvliet is tevreden over de resultaten tot nu toe: “Het inzetten van bepaalde targeted therapy remmers lijkt op basis van dit onderzoek een reële optie, op voorwaarde dat er geen activerende mutaties in het eiwit zijn. Vervolgstappen voor het aantonen van de mogelijke nut van targeted remmers zijn een analyse op activerende mutaties van het eiwit bij deze monsters en een functionele test door het bepalen of de remmer ook een effect heeft in een chemoresponsieve en chemoresisitente honden lymfoom cellijn.”
De uitkomsten van de eerste fase van dit project bieden het team van Zandvliet een onderbouwing tot verder onderzoek naar de inzet van dit medicijn in de behandeling van lymfoom, zowel als primaire behandelmogelijkheid, maar ook bij patiënten die resistentie tegen chemotherapie laten zien. “In eerste instantie zal vervolgonderzoek in cellijnen of tumormonsters gebeuren. Maar bij gunstige resultaten willen we deze nieuwe medicijnen uiteindelijk aanbieden bij hondenpatiënten met lymfoom.”
Het onderzoek naar targeted therapy bij lymfoom werd mogelijk gemaakt door bijdragen van House of Talents, Mariline de Groote, Stichting Dierenziekenhuis Maria Naundorf van Gorkum, en vele dierenliefhebbers en donateurs.
Samen zetten we ons ervoor in dat wij honden met lymfoom en hun eigenaren in de toekomst nog beter kunnen helpen.
